Tratado de Lisboa ou tratado de limites de 1864
O Tratado de Lisboa (ou Tratado dos Limites de Lisboa, além de Tratado de Tomás) foi um tratado firmado entre as duas monarquias da Península Ibérica em 29 de Setembro de 1864, pelo qual se fixaram definitivamente, em parte, as fronteiras ainda hoje vigentes entre Portugal e Espanha, desde a foz do Rio Minho até à confluência da Ribeira do Caia com o Rio Guadiana (os marcos fronteiriços daí até à foz do Odiana ficaram por assinalar neste primeiro Tratados dos Limites, em virtude de Portugal não reconhecer a ocupação espanhola do município de Olivença; de resto, o restante troço da fronteira só foi demarcado por um novo Tratado dos Limites, em 1926, desde a confluência da Ribeira de Cuncos com o Rio Guadiana até à foz deste rio internacional, deixando por delimitar a área fronteiriça em torno de Olivença).
Pelo Tratado de Lisboa, desaparecia o chamado Couto Misto (uma pequena área de 27 km², ao norte de Chaves, que englobava as aldeias de Santiago, Rubiás e Meaus), uma região de soberania indefinida, relativamente desligada da autoridade central de ambos os países, e sobre a qual, por isso mesmo, ambos os Estados reclamavam soberania), doravante integrado em Espanha (nos concelhos de Calvos de Randín e Baltar); por seu turno, a Espanha cedia a Portugal os chamados Povos Promíscuos de Soutelinho da Raia, Cambedo (Vilarelho da Raia) e Lama de Arcos (aldeias que se haviam desenvolvido precisamente no local atravessado pela linha de fronteira, gerando assim conflitos com as autoridades aduaneiras dos dois países).
O tratado foi ratificado por Espanha e Portugal no ano seguinte. O documento foi solenemente formalizado em Santiago de Compostela em 23 de Junho de 1868, tendo-se iniciado a vigência do tratado em 5 de Novembro do mesmo ano.
O tratado conta com 31 artigos e 2 anexos, dos quais aqui se transcrevem o preâmbulo e o artigo X, por se referir especificamente a Soutelinho da Raia.
Preâmbulo:
A súa Maxestade a Raíña das Españas e A súa Maxestade o Rei de Portugal e dos Algarves, tendo tomado en consideración o estado de inquietude no que se atopan moitos pobos nos confíns de ambos os Reinos por non existir unha delimitación precisa do territorio nin Tratado algún internacional que a sinale; e desexando pór termo dunha vez para sempre aos desagradables altercados que con aquel motivo suscítanse en varios puntos da raia e establecer e consolidar a paz e harmonía entre as poboacións limítrofes; e finalmente, recoñecendo a necesidade de facer desaparecer a anómala situación en que, á sombra de antigas tradicións feudais, permaneceron ata aquí algúns pobos inmediatos á liña divisoria de ambos os Estados, con notable e común prexuízo destes, conviñeron en celebrar un Tratado especial que determine clara e precisamente, así os dereitos respectivos dos pobos limítrofes, como os limites territoriais de ambas as Soberanías no traxecto de fronteira que se estende desde a desembocadura do Miño ata a unión do río Caia co Guadiana.
Con este obxecto teñen nomeado aos seus Plenipotenciarios, a saber:
A súa Maxestade a Raíña das Españas ao Señor Don Juan Jiménez de Sandoval (...)
E A súa Maxestade o Rei de Portugal e dos Algarves ao Señor Nunho José Severo de Mendoça Rolim de Moura Barrette (...)
Os cales, logo de comunicarse os seus plenos poderes, que foron achados en boa e debida forma, tendo examinado profunda e detidamente varios e numerosos documentos, tanto antigos como modernos, aducidos por ambas partes en apoio dos seus dereitos e pretensións, e habendo ademais tido á vista os estudos e traballos da Comisión mixta de limites que nos derradeiros anos ven de percorrer a liña fronteiriza, teñen convido nos artigos seguintes:
Artigo I - ...
Artigo II - ...
(...)
Artigo X - Desde el puente de Azureira la linea de separacién entre las dos Monarquias se encaminarâ por los marcos actualmente existentes hasta las inmediaciones del pueblo promiscuo de Soutelino, y pasando por los puntos que se demarcarân cerca de dicho pueblo, que quedarâ en territorio portugués, volverâ a encontrar el limite actual fronterizo y continuarâ por él, tocando en la Cruz de la Fuente del Asno, Porto-Caballo de Arriba y de Abajo, Piedra de las Machadas y Marco de la Fecha, siguiendo luego por el arroyo de Cambedo hasta su confluencia con el de Valdeladera. El pueblo promiscuo de Soutelino pertenecerâ a Portugal, demarcândosele en territorio de Espana una zona de 90 a 100 métros de ancho contigua a la poblaciôn.
(...)
Artigo XXXI - (...)
Anexo I - (...)
Anexo II - (...)